ความคิดสร้างสรรค์ คือ ???

วันนี้นำความรู้เบื้องต้น เกี่ยวกับความหมาย และประเภทแบบง่ายๆมาให้คุณพ่ี่อ คุณแม่ได้อ่านกัน

หลายครั้งที่คุณพ่อ คุณแม่ัมักมีคำถามว่า จะรู้ได้อย่างไรว่าความคิดสร้างสรรค์มากน้อยแค่ไหน และลูกๆทำแบบนี้เรียกว่าความคิดสร้างสรรค์ได้หรือปล่าว ตามมาอ่านบทความจากนี้ได้เลยค่ะ

ความคิดสร้างสรรค์ (Creative thinking) คือ ความสามารถในการประมวลข้อมูลผ่านกระบวนการคิด เพื่อนำมาแก้ปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ ด้วยแนวทางใหม่ๆ หลากหลาย มองปัญหาที่เกิดเป็นเรื่องท้าทายและแก้ปัญหาด้วยความคิดเชิงบวก เรียกได้ว่า ใครมีความคิดสร้างสรรค์สูง ก็จะเป็นนักแก้และจัดการปัญหาตัวยงระดับ หัวหน้ากลุ่มได้เลย

ความคิดสร้างสรรค์ เป็นคุณสมบัติเฉพาะตัว ซึ่งการที่เด็กแต่ละคนจะพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ไปได้มากน้อยเท่าใดนั้น ขึ้นอยู่กับสิ่งแวดล้อมและโอกาสที่เด็กได้รับ โดยความคิดสร้างสรรค์นี้จะสะท้อนส่งผลออกมาในหลายๆด้าน เช่น ระดับความเชื่อมั่นในตนเอง การแสดงออกซึ่งความคิดเห็นและสติปัญญา การแสดงออกเหล่านี้เราพอจะมองเห็นได้จากการวาดภาพระบายสีหรือการปั้น

ลักษณะต่างๆที่แสดงออกถึงความคิดสร้างสรรค์ทางศิลปะของเด็ก เราสามารถดูได้จาก

1. ความคิดสร้างสรรค์ทางด้านเส้น (Creative of line) คือ การวาดสิ่งต่างๆตามความคิด การสังเกตุจากประสบการณ์ ความเข้าใจสิ่งต่างๆรอบตัว โดยไม่ได้ลอกเลียนแบบ เช่น

ภาพพิซซ่า : ภาพเดิมเป็นภาพเส้นปะวงกลมและสามเหลี่ยม น้อง (เด็กพิเศษ) สามารถนำจุดเด่นต่างๆวาดออกมาด้วยลายเส้นง่ายๆ แต่สื่อให้ทุกคนรู้ว่าภาพนี้คือพิซซ่า มีการใส่สิ่งที่เป็นรายละเอียดเล็กๆน้อยบนหน้าพิซซ่า ซึ่งต้องอาศัยการสังเกตุและจดจำ จนนำมาวาดในรูปง่ายๆ จนกลายเป็นพิซซ่าหน้าเห็ด ชีส มะเขือเทศ แฮม นับว่าเป็นการแก้ปัญหาจากความคิดสร้างสรรค์ด้วยประสบการณ์ที่ดีมากภาพหนึ่ง

2. ความคิดสร้างสรรค์จากการใช้สี (Creative of color) คือ การเลือกใช้สีได้อย่างหลากหลายโดยไม่ต้องเหมือนกับธรรมชาติเสมอไป แต่ภาพรวมที่ออกมาแสดงถึงความกลมกลืนและสร้างสรรค์ เช่น

ภาพเด็กเล่นกระดานโต้คลื่น : น้องเลือกใช้สีที่หลากหลายกับระลอกคลื่น โดยไม่จำกัดว่าต้องเป็นสีที่เหมือนจริง เพื่อแก้ปัญหาพื้นที่มีรูปร่าง ลายเส้นที่คล้ายกัน สลับสีไปมาอย่างน่าสนใจ ซึ่งทักษะนี้เรามักนำมาใช้ในกรณีที่เด็กยังวาดรูปไม่ได้มากนัก แต่ให้แสดงออก แ้ก้ปัญหาพื้นที่ด้วยการใช้สีนั่นเอง

3. ความคิดสร้างสรรค์ทางด้านการจัดภาพ (Creative composition) คือ การจัดวางภาพให้เหมาะสม หรือแก้ปัญหาพื้นที่ว่างโดยการใช้สี แสงเงา ให้เกิดความสมดุล เช่น

ภาพแมว : ภาพเดิมมุมบนขวามือจะเป็นพื้นที่โล่ง แต่น้องได้แก้ปัญหาดังกล่าวโดยการต่อเติมภาพคนและประตูที่เปิดออก ทำให้ภาพเกิดมุมมองเป็นระยะที่ลึกเข้าไปได้น่าสนใจมากขึ้น เป็นแก้ปัญหาใช้เส้นต่อเติมง่ายๆเท่านั้น ซึ่งทักษะด้านนี้ต้องผ่านการเรียน และการฝึกฝนสามารถฝึกได้ตั้งแต่อายุ 6-7 ขวบเป็นต้นไป

4. ความคิดสร้างสรรค์จากประสบการณ์ (Creative experience) คือ การนำสิ่งต่างๆรอบตัวมาจัดวางรวมกันในภาพ ซึ่งบางครั้งผู้ใหญ่อาจมองว่าไม่สัมพันธ์กัน แต่ความจริงแล้วกับมีความสัมพันธ์และความหมายมากสำหรับเด็ก เช่น

ภาพเครื่องบิน : ภาพเดิมมีเพียงเครื่องบินเท่านั้น แต่น้องนำประสบการณ์ที่เคยผ่านมาเชื่อมโยงและสื่อออกมาเป็นภาพของตนเองและเพื่อนกำลังเล่นเครื่องบินอยู่

5. ความคิดสร้างสรรค์จากจินตนาการ (creative imagination) คือ การนำประสบการณ์ต่างๆมาประยุกต์หรือดัดแปลงให้เกิดขึ้นตามจินตนาการ อาจเป็นในเรื่องของอนาคต ชีวิต มนุษย์ต่างดาว ซึ่งจินตนาการเหล่านี้มักมากับความตื่นเต้น เร้าใจ เช่น

ภาพหุ่นยนต์ : ภาพเดิมมีเพียงหุ่นยนต์และยานอวกาศ แต่ภาพนี้น้องได้จินตนาการไปถึงเมืองที่มีทั้งหุ่นยนต์และไดโนเสาร์ ซึ่งทั้งหมดล้วนเกิดจากจินตนาการของเด็กทั้งสิ้น

จินตนาการและความคิดสร้างสรรค์มักจะค่อยๆจางหายไปตามวัย เราจึงมักสังเกตุได้ว่าเด็กๆมักคิดหาวิธีแก้ปัญหาแปลก จนดูน่าขบขัน หรือมีความคิดที่หลุดออกนอกกรอบ ถ้าความคิดเป็นเชิงบวก ผู้ใหญ่ควรเปิดโอกาสและสนับสนุนให้เด็กได้ใช้จินตนาการและความคิดสร้างสรรค์อย่างเต็มที่ในช่วงวัยเด็ก การห้ามและตั้งกฎเกณฑ์มากจนเกินไปอาจไปหยุดยั้งกระบวนการแก้ปัญหา ทักษะในการสร้างความคิดสร้างสรรค์ได้ นอกจากนั้นการกระตุ้นความคิดสร้างสรรค์อย่างต่อเนื่อง ยังเป็นสิ่งจำเป็น เพราะเป็นพื้นฐานสำคัญในการไขปัญหาต่างๆที่ต้องเผชิญด้วยมุมมองเชิงบวก เมื่อเด็กๆต้องโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่ในภายภาคหน้า